Şirketlerin temel amacı hayatta kalmaktır. Hayatta kalmak için de en basit şekliyle ürettiği ve sattığı üründen kar elde etmelidir.
Kar elde etmek demek, ürettiğiniz ürünü maliyetinin üstünde bir fiyatla satmak demektir.
İşte burada ürün maliyeti ortaya çıkıyor.
Konu basit gibi görünmesine karşın, bir çok firmada maliyetler bilinmiyor. Peki maliyetler bilinmeden nasıl kar elde ediliyor derseniz bu da kolay tahmini olarak bir bakkal hesabıyla bu kadar girdi bu kadar çıktı elimde kalan olduğuna göre mevcut kar yüzdesine devam edeyim mantığı var. Bu mantık eğer küçük bir firma iseniz, az sayıda ve çeşitte ürün üretiyorsanız, ürününüz için fazla bir
rekabet yoksa sizi hayatta tutar.
Ancak ifrat ve tefritin fazla, rekabetin çok olduğu bir ortamda sizin büyük yatırımlar yaparak ürettiğiniz yerde merdiven altı diyebileceğimiz firmaların da bulunduğu iş hayatında bu tarzda bir yaklaşım yani maliyetinizi bilmeden yapılan bir fiyatlandırma sizi hayatta tutmak için yetmeyecektir. En kötü ihtimalle batarsınız ancak bu ihtimale düşmemiş olsanız dahi yatırımları azaltır veya keser yerinizde saymaya başlarsınız. Günümüzde ise yerinde saymak demek gerilemek demektir.
Peki maliyet hesabı nasıl yapılır?
Yine basitten başlayalım.
Elinizde bir tane ürün var. Bu ürün bir makinede işleniyor, makinenin başında bir işçi var. Bir işçi de ürüne montaj yapıyor.
Üründe plastik ve çelik hammadde kullanılıyor. 2 tane yöneticiniz var, patron da yöneticilerden biri. Bir çaycınız var. Bir işyeriniz var şirkete ait.
Bu ürünün maliyetinde hesaba katılması gerekenler basit bir şekilde hammadde, işçilik ve makine maliyetidir (enerji ve amortisman)
yani 300 gram plastik kullandığınızı ve plastik hammaddenin kilogram fiyatının 3 TL/kg
2250 gram çelik malzeme kullandığınızı (kullanım diyoruz, yani ürün üzerindeki çelik malzeme 1250 gram olabilir ancak talaşlı imalatla eğer 1000 gramını hurdaya ayırıyorsanız bu da hammadde sarfiyatıdır) çelik malzemenin kilogram fiyatının 5 TL/kg olduğunu varsayarsak.
Ürünün hammadde maliyeti = 2,250×5 + 0,300×3= 11,25+0,9 = 12,15 TL olacaktır.
Makine saatlik maliyetinin 22 TL olduğunu varsayarsak ve bu makinede 1 ürünün işlenme süresinin 20 dakika olduğunu ölçünüz.
Makine maliyeti ise = 22 TL/saat x 0,33 saat/adet = 7,26 TL/adet olacaktır.
Makinede çalışan personel bir ürün için toplam 25 dakika çalışıyor ve giydirilmiş saat ücreti 16 TL/saat, montajda çalışan işçi ise bir ürüne 10 dakika harcıyor ve giydirilmiş saat ücreti 14 TL/saat ise;
Giydirilmiş ücret; çalışanın brüt aylık ücreti + işveren SSK maliyeti + yemek ve personel taşıma ücreti + iş güvenlik harcamaları (giysiler vs.) gibi harcamaları kapsar.
ürünün işçilik maliyeti (direk işçilik maliyeti) = 16 x 25/60 + 14 x 10/60 = 6,67+2,33 = 9 TL/adettir.
Ürünün şu anki maliyeti = Hammadde maliyeti + makine maliyeti + direk işçilik maliyeti = 12,15 + 7,26 + 9 = 28,41 TL/adet oldu.
Bir de ürün üzerinde direk olarak çalışmayıp da olmazsa olmaz yönetim maliyetleri var. 2 yönetici ve bir de çaycı. Bu arkadaşlar da ayda giydirilmiş olarak toplam = 15200 TL alıyorlar diyelim. Bu rakamı ürüne nasıl koyacağız?
Bu durumda aylık ortalama (burada ortalama diyorum ancak ERP sistemlerinde bu otomatik olarak yapıldığı için her ay değişir) üretim adedini bilmemiz lazım. Bunu da ayda 1000 adet diye varsayalım.
Size değer katacak bir ürün maliyeti hesaplama eğitimi için hemen tıklayın www.learnforbusiness.com
15200 TL/ 1000 adet dediğimizde ürün başına 15,2 TL/adet bir yönetim maliyeti daha düşüyor.
ürünümüzün toplam maliyeti şu anda = 28,41 TL/adet + 15,20 TL/adet = 43,61 TL/adet oldu.
Makine saatlik maliyetini hesaplarken kullanmanız gereken argümanlar;
Makine satın alma dolayısı ile makineye ödediğiniz bedelin aylık, günlük ve saatlik amortismanı (tabi bu arada makineyi yüzde ne kadar kullandığınız önemli, yani bir makinenin amortismanı aylık 7000 TL ise ve siz bu makineyi ayda iki vardiyada 250 saat kullanıyorsanız farklı, 50 saat kullanıyorsanız farklı saatlik amortisman bulmanız gerekli)
artı bu makineyi çalışır durumda tutmak için yaptığınız aylık, yıllık bakımların maliyetinin makine çalışma saatine bölümüyle oluşacak olan bakım maliyeti
artı makinenin saatlik harcadığı enerji maliyetidir (bu da elektrik için KW olarak çektiği güçten bulunabilir).
Hammadde maliyeti hesaplanırken kullanmanız gereken argümanlar ise;
Hammaddenin satın alma maliyeti
Artı hammaddenin bedelini ödedikten sonra, ürün olarak satıp, ürün bedelinin tahsil edileceği zamana kadar geçen sürenin finansman maliyeti (tabi ki bunun abartılı olmaması için az stokla çalışmanız, stok yönetiminde FIFO gibi bir metodu kullanmanız gerekir)
Artı hammaddenin makul bekleme esnasında kaybedeceği (eğer varsa) fire miktarı,
Artı eğer varsa hammaddenin normal rutin çalışma düzeni içerisinde elleçleme ve iç taşıma nedeniyle kaybedeceği fire oranlarıdır.
Bu hesaplar yapılırken gerek yönetim giderleri, gerekse de makine maliyeti için “Yönetimin başarısızlığı” veya sizin etkiniz dışında olan Kriz nedeniyle oluşabilecek kapasite kayıplarını ürün maliyeti içerisine tam olarak yansıtmamak gerekir. Bu konuda bir gerçek bir kıyaslama “reel benchmarking” göremediğim için bana göre %70 kapasite ile çalışmak normaldir dolayısı ile %30’luk kapasite kaybı ürün maliyetine yansıtılabilir.
Size değer katacak bir ürün maliyeti hesaplama eğitimi için hemen tıklayın www.learnforbusiness.com
